انواع نماهای ساختمان در معماری

انواع نمای ساختمان در معماری

رشد زندگی شهری و تمایل مردم به شهرنشینی همزمان با رشد سریع جمعیت، نیاز به مسکن را روز افزان کرده است. یکی از مهمترین عواملی که یک مسکن باید دارا باشد نمای ظاهری ان است. از انجایی که نمای ساختمان در زندگی شهری نشانه فرهنگ، هماهنگی و هارمونی شهری است ،در نظر گرفتن عوامل موثری از جمله زیبایی ظاهری، حفظ حریم شخصی ساکنان و اسایش حرارتی و صوتی بسیار ضروری است.

بنابراین، نما باعث ایجاد همبستگی و نظم نماهای شهری، مرتبط ساختن فضاهای خارجی با فضاهای داخلی مسکن است. در نتیجه عدم توجه به هماهنگی نمای ساختمان ها نسبت به ساختمان های دیگر و از همه مهمتر بافت شهری، باعث تضاد و ناهماهنگی فضای آن شهر می شود که از لحاظ فرهنگی و زیبا شناسی تناقص جبران ناپذیری ایجاد خواهد کرد. در اینجا قبل از پرداختن به توضیح انواع نماهای ساختمان در معماری ، مروری چند کوتاه به اهداف و خصوصیات فنی انواع نمای ساختمان خواهیم کرد.

 اهداف و انواع نمای ساختمان

نما سازی در ایران دارای سابقه و قدمت طولانی می باشد. ایرانیان هنر دوست علاقه بسیار زیادی به هنر معماری داشتند و به نکات زیباشناسی ساختمان به گونه ای هنری و عرفانی توجهی ویژه داشتند. شواهد تاریخی در معماری ایرانی حاکی از ان است که ایرانیان در کار گچ بری، آهک بری ، کاشی کاری های زیبای منقوش چه از لحاظ فنی و اصولی و چه از لحاظ زیبایی مهارت خاصی کسب کرده بودند. حاصل کار هنرمندانه ی این معماران مانند بناهای قدیمی، عمارات، مقبره ها و مساجد را میتوان در شهرهای تاریخی از جمله اصفهان، تبریز، شیراز و … مشاهده کرد. مهمترین هدف نمای ساختمان علاوه بر زیبایی ظاهری و اسایش ساکنان، ایمنی و صرفه جویی در مصرف انرژی می باشد.

در اینجا به صورت خلاصه اهداف نما را بررسی می کنیم

• توجه به صورت ظاهری نما، ورودی نما، بافت شهری و فرهنگی ،شرایط اب و هوایی ان شهر، استحکام و ایمنی ساختمان.
• توجه به نوع کاربری ساختمان یا فضای مورد نظر  (اداری، مسکونی، آموزشی، تفریحی و …)
• تناسب پنجره ها، بازشوهای در، سایبان و محدوده سقف ها، سازه عمودی و افقی، مصالح، رنگ، عناصر تزیینی.
• تناسب عناصر ساختمان با کل ابعاد ساختمان با جداسازی عناصر افقی و عمودی.
• مشخص نمودن تفاوت سطوح. به عنوان مثال بین طبقه همکف، سایر طبقات و طبقه آخر باید یک تفاوت اساسی وجود داشته باشد .
• توجه به مصالح نما در رنگ، شکل، زبری و زمختی نما.
• توجه به ترکیب پنجره ها، ایوان ها، درب ها و همچنین بافت ، جنس و ترکیب بندی نما .

خصوصیات فنی نمای ساختمان

نما به عنوان یک محافظ

• عایقی مناسب در برابر سرما، گرما:

به علت داشتن راه های مختلف انتقال حرارت و ظرفیت گرمایی ویژه توسط مصالح مختلف ساختمانی عملکرد حرارتی آنها متفاوت می باشد . پس نمایی که زیبایی،  عملکرد حرارتی و بهره بری انرژیِ خوبی داشته باشد مستقیماً می تواند مصرف انرژی را هم تحت تأثیر قرار دهد . بنابراین در طراحی و اجرای نمای ساختمان، استفاده از مصالحی که ضریب انتقال حرارتی کمتری دارند، اهمیت به سزایی داشته که این خود یک موفقیت اساسی است.

• عایقی موثر در برابر صوت:

همانطور که می دانید که در کلان شهرها و شهرک های صنعتی و تجاری ساختمان هایی در کنار مسیر اتوبان های اصلی واقع شده اند . لذا نمای این ساختمان ها می تواند به عنوان یک عایق صوتی ایده آل و مناسب عمل کرده و موجب آسایش ساکنین گردد که این خصوصیت به نوبه خود از اهمیت ویژه ای برخوردار می باشد.

• مقاومت در برابر تخریب بالای زلزله
• مقاومت در برابر ضربه
• مقاومت در برابر یخ زدگی
• مقاومت در برابر آتش سوزی
• مقاومت در برابر ریزش
• انعطاف پذیری در زمان اجرای نما
• سبک بودن نما
• قابل اجرا در ساختمان های بلند مرتبه

نما به عنوان رابط

چنانچه قبلا اشاره کردیم طراحی نمای ساختمان باید به شیوه ای باشد که علاوه بر حفاظت محیط داخل از بیرون ، فضای بیرون ساختمان بتواند با محیط داخل ساختمان به خوبی ارتباط برقرار نماید. به عنوان مثال امکان تابش نور به داخل و یا امکان استفاده از چشم اندازهای بیرون ساختمان وجود داشته باشد .

نما به عنوان یک معرف

خانه مانند لباس نشانگر شخصیت و مقام اجتماعی مالک خود است . پس باید در همان مرحله ابتدایی هویت کسی را که در آن ساختمان زندگی می کند، نمایان باشد. نما علاوه بر معرفی شخصیت مالک، معرف موقعیت مکانی ملک و نوع کاربری ساختمان نیز هست.

نمای هر ساختمان به عنوان عنصری از نمای مجموعه شهری است.

مطابق قانون  فضای شهری نه تنها با یک ساختمان در ارتباط نیست، بلکه هر ساختمان جزئی از فضای شهری محسوب شده که ناهماهنگی آن بر فضاهای عمومی دیگر هم بی تاثیر نیست. لذا نمی توان ساختمان را یک عنصر واحد و منزوی تصور کرد که بتواند تمام توجه طراح و مالک را به خود جلب کند، بنابراین می بایست با توجه به حفظ هویت و اعتبار خود، عنصری هماهنگ از یک جامعه کل باشد . جالب است بدانید در شهرهای بزرگ مانند تهران نمای ساختمان قبل از اجرا باید در کمیسیون نمای شهرداری تهران به تصویب رسیده و سپس مجوز ایجاد آن صادر می گردد .

زیبایی نما

چهره و منظره بیرونی نمای هر ساختمان از چشم انداز عموم مخفی نبوده و به دور از انتظار نیست. پس زیبایی جزو جدایی ناپذیرِ هر نما می باشد. زیبایی و نوع نما معرف ذوق و خلاقیت هنری و کیفیت کار مهندس معمار ، طراح ساختمان و سازنده ملک نیز می باشد .

نمای ساختمان و شرایط محیطی

نمای هر آپارتمان مسکونی یا تجاری بسته به شرایط محیطی از جمله آب و هوا، باد و طوفان، زلزله و میزان آلاینده های موجود در هوا در مناطق مختلف، متفاوت می باشند. مصالحی که در نمای کلانشهرها و یا مراکز صنعتی که آلایندگی بالا دارند، به کار می رود در مقایسه با مصالح کاربردی برای نمای شهرهای کوچک که هوای پاک دارند متفاوت می باشد. همچنین نمای ساختمان در مناطق سردسیری به لحاظ میزان مقاومت در برابر یخ زدگی یا عایق بودن نسبت به سرما و گرما با نمای قابل کاربرد در مناطق گرم سیری متفاوت است .

قیمت تمام شده نما

یکی از شاخصه های بسیار مهم در انتخاب نما، قیمت تمام شده آن است. هرچه قیمت نما افزایش یابد، قدرت خرید کاهش یافته و دایره مصرف کنندگان آن نما محدودتر خواهد شد . اما نمای زیبا مشتریان خاص خود را داشته و معمولا ساختمان هایی با نماهای زیبا تر پر فروش تر هستند .

سرعت اجرای نما

نظر به اینکه طولانی شدن زمان ایجاد و بهره برداری از هر پروژه ساختمانی می تواند عامل افزایش هزینه ها و افت ارزش پولی سازندگان شود، سرعت در اجرای نما بسیار مؤثر خواهد بود .

انواع نماهای ساختمانی

نمای شیشه ای

امروزه با پیشرفت معماری مدرن، نماهای یکپارچه شیشه ای در معماری مدرن به عنوان پوشش ساختمان ها به کار می روند. علی الخصوص در برج ها و ساختمان های مرتفع از شیشه های رفلکس یا منعکس کننده نور استقاده می شود که زیبایی و شکوه ساختمان را دو چندان می کند. ولی باید در نظر داشت که نماهای کاملا شیشه بخاطر ضریب هدایت حرارتی زیاد باعث اتلاف انرژی می شوند. هر چند که شیشه های ۲ یا ۳ جداره یک لایه عایق صوتی و حرارتی بسیار مناسب را ایجاد می کنند اما به علت آن که فضای خالی بین دو پوسته از ۲۰ سانتی متر تا ۲ متر بسته به نوع کاربرد سازه متغییر می باشد سبب کاهش فضای قابل استفاده ساختمان می شود.

مزایای نمای شیشه ای

• ایجاد حس ظرافت و سبکی در ساختمان از نگاه شهروندان
• ورود نور به فضای داخل و امکان رویت مناظر بیرون ساختمان بصورت دیدی یکپارچه برای ساکنین
• کاهش بار مرده ساختمان های بلند
• سرعت در اجرای نما

بیشتر بدانید : عظیم ترین بناهای آجری در جهان

نمای سنگ طبیعی

در سال های اخیر استفاده از مصالح سنگی در ساختمان ها با پیشرفت ماشین الات استخراج سنگ های ساختمانی افزایش قابل ملاحظه ای داشته است. بیشترین سنگ های طبیعی که در نمای ساختمان استفاده می شوند سنگ های آهکی و سنگ های آذرین هستند. همچنین ویژگی منحصر به فرد سنگ تراورتن که امروزه مورد توجه غالب مردم است، عایق صوت و حرارت می باشند .

نمای سنگی علاوه بر زیبایی چشمگیرش شامل مزایای زیر می باشد:

مزایای نمای سنگ طبیعی

• مقاوم در برابر رطوبت و متناسب با آب و هوای اکثر مناطق
• عدم تغییر رنگ و جذب گرد و غبار و در عین حال داشتن قابلیت صیقل خوردن و برش زیبای سنگ
• دارا بودن چسبندگی خوب با ملات (که البته نباید از پیچ و پلاک آن صرف نظر کرد)
• اجرای سریع و آسان و دارا بودن مقاومت کششی و خمشی نسبتا بالا
• مقاوم در برابر آتش سوزی

نمای کامپوزیتی

کامپوزیت یکی از مصالح ترکیبی، متشکل از دو لایه پوششی آلومینیوم با یک هسته پلی اتیلن می باشد. این نما که مورد توجه معماران است، قابلیت هایی نظیر شکل پذیری، سطوح صاف و یکدست، استحکام و پایایی در برابر شرایط متغیر جوی را داراست.

مزایای نمای کامپوزیتی

• مقاوم در برابر فرسایش
• تنوع در رنگ، طرح و اندازه
• عایق دربرابر صوت و حرارت
• مقاوم در برابر اشعه ماوراء بنفش

نمای کامپوزیتی آلومینیومی

کامپوزیت ها از ترکیب دو یا چند ماده جداگانه تشکیل می شوند که مقاومت و دوام بالایی دارد. ورق های کامپوزیت متشکل از دو لایه آلومینیوم و یک هسته از جنس پلاستیک یا یک ماده معدنی پرکننده می باشند که بین این دو لایه قرار می گیرد. امروزه کامپوزیت ها در نمای بیرونی ساختمان کاربرد فراوانی دارند.

مزایای نمای کامپوزیتی آلومینیومی

سبک بودن ورق های کامپوزیت که وزن کمی حدود ۵ تا ۸ کیلوگرم در هر مترمربع دارند در مقایسه با دیگر مصالح از قبیل سنگ، شیشه و سیمان دارای پایین ترین وزن ممکن می باشد. با بررسی های به عمل آمده نمای کامپوزیت آلومینیوم حدود ۹۰% سبک تر از سنگ گرانیت، ۸۵% سبک تر از سیمان، ۷۵% سبک تر از شیشه و ۵۰% سبک تر از ورق معمولی است.

• سهولت در مونتاژ، تعمیر و نگهداری
• عایق صوت
• تنوع رنگ
• مقاومت در برابر آتش سوزی
• عملکرد غیر وابسته در هنگام زلزله
• امکان آب بندی نما
• سرعت اجرا

کامپوزیت پنل آلومینیوم طرح سنگ

به تازگی ورق های آلومینیومی طرح سنگ نیز به بازار عرضه شده است . این ورق ها شامل طرح های متنوع و گوناگونی از انواع سنگ است که در تولید آنها از ۳ لایه پوشش رنگی لمینیت شده بروی سطح آلومینیوم استفاده می شود .

کامپوزیت پنل آلومینیوم طرح چوب

نوع دیگری از کامپوزیت که هم در داخل و هم در خارج ساختمان بکار می رود کامپوزیت پنل المینیوم با طرح چوب است. این ورق ها از یک لایه لمینیت درست شده است.

نمای سرامیک

استفاده از سرامیک در بعضی کشور ها بدلیل ازران تر بودن نسبت به نمای سنگ رواج قابل ملاحظه ای پیدا کرده است.

مزایای نمای سرامیکی :

• کاهش وزن تا یک چهارم نمای سنگ طبیعی
• انعطاف پذیری در کاربرد و زیبایی

نمای بایرامیکس

بایرامیکس یک سیستم پوشاننده تزیینی است که برای نماهای داخلی و خارجی استفاده می شود که بصورت ملات است. این محصول می تواند بر روی دیوارهای رنگ شده، سنگ، سیمان، چوب، مقوای نازک، پلاستیک، فلز و شیشه به کار رود. بایرامیکس بعد از اجرا و خشک شدن، نمای سنگ تزئینی به خود می گیرد.

مزایای نمای بایرامیکس:

• تنوع رنگ.
• نصب آسان.
• نگهداری و تعمیر آسان.
• انعطافپذیری.
• قابل شستشو با آب.
• قابل پوشاندن ناهمواری های سطوح

نمای آجری

از دیگر نماها و به نظر اکثر معماران برترین نما، نماهای آجری هستند که شامل آجرهای رسی و آجر های شیلی می باشند. (آجر پلاک ، آجر نسوز ، آجر لفتون و …)

مزایای نمای آجر

• زیبایی فوق العاده به نسبت طرح اولیه
• عایق حرارتی و برودتی برای ساختمان
• کاهش اتلاف انرژی
• صرفه اقتصادی نسبت به نماهای سنتی
• سرعت اجرای مناسب
• دارای وزن سبک ولی در عین حال بار مرده زیادی را نسبت به نماهای مدرن ایجاد می کند.
• مقاوم در مقابل آتش سوزی
• عدم ایجاد سروصدا
• طول عمر بالا
• و…

مفاهیم و تعاریف مختلف ساختمان سازی و معماری نما از اهمیت اجتماعی ویژه ای برخوردار است. به همین منظور می توان گفت که پایه و اساس هویت اجتماعی یک ساختمان را در واقع نمای آن ساختمان شکل می دهد. در نتیجه ایده های یک معمار، در طراحی یک بنا تنها در نمای آن بناست که رخ می نمایاند و اگر خوب طراحی شده باشد، ما را با زبان بصری خود به درون دعوت می کند.